мова і маўленне

мова і маўленне

Мова і маўленне – паняцці блізкія, узаемазвязаныя, але розны. Маўленне ў параўнанні з мовай вызначаецца большай рухомасцю, большай свабодай у выбары і канкрэтным выкарыстанні моўных сродкаў, у спалучэнні моўных адзінак. Калі мова – гэта сістэма сродкаў зносін, то маўленне – рэалізацыя гэтай сістэмы ці функцыянаванне мовы. Маўленне носіць індывідуальны характар, заўсёды належыць пэўнай асобе.

Арганізаваны па законах мовы працэс выкарыстання моўных сродкаў (слоў, сказаў і інш. ) для перадачы пэўнага зместу.

Паміж мовай і маўленнем існуе цесная ўзаемасувязь. Мова любога народа стваралася і развівалася ў працэсе.

Маўленне – гэта своеасаблівы “пашпарт” гаворачага, па якім можна пазнаць чалавека. Бясспрэчна, што валоданне камунікатыўнымі навыкамі складае неабходны кампанент адукаванасці чалавека і з’яўляецца паказчыкам яго агульнай культуры. Мова – гэта адзін са спосабаў пазнання рэчаіснасці. А таму менавіта развіццю камунікатыўных навыкаў, фарміраванню культуры вуснай мовы надаецца вялікая ўвага ў сістэме навучання. Мова і маўленне – паняцці блізкія, узаемазвязаныя, але розныя. Калі мова – гэта сістэма сродкаў зносін, то маўленне – рэалізацыя гэтай сістэмы, ці функцыянаванне мовы. Гэтае пытанне і па сёння цікавіць многіх вучоных. Адны кажуць, што яе папярэднікам было цмоканне языком, якім і зараз размаўляюць народы афрыкі. іншыя – што маўленне з явілася з асаблівых матчыных гукаў, якімі баюкалі немаўлятаў першабытныя маці. Ад маўлення не улічвае канкрэтнай сістэмы зносін і не залежыць ад іх. Адносіны іерархіі, а для маўлення – лінейныя адносіны; • мова не мае канчатковай мэты, а маўл. Адсюль зразумела, што мова – сістэма адзінак (гукаў, марфемаў, слоў, словазлучэнняў, сказаў), а маўленне – арганізаваны па законах мовы працэс выкарыстання моўных адзінак з мэтай выражэння пэўнага зместу.

Значыць, маўленне, як правіла, індывідуальнае, а мова – з’ява грамадская, сацыяльна - гістарычная. Маўленне заўсёды папярэднічае мове.

Мова - зъява калектыуная, а мауленне можа быць индывидуальным, унутраным, знешним. Фактычна мауленне - гэта валоданне моваю, працэс моуных зносин памиж людзми, перадча думки да адлегласци и инш. Нягледзячы на тое, што мова і маўленне знаходзяцца ў цеснай узаемасувязі, яны адрозніваюцца як сістэма структурных элементаў і рэалізацыя, выкарыстанне гэтай сістэмы. Паколькі вуснае маўленне адбываецца ва ўмовах непасрэднага кантакту суразмоўцаў, то значна ўзрастае роля дапаможных маўленчых сродкаў (інтанацыі, тэмбру, паўз, лагічнага націску і г. Д), а таксама невербальных сродкаў (рухі, выраз твару). Роля мовы ў грамадстве.

Уменне ўсталёўваць кантакт і наладжваць дыялог з суразмоўцам. Мовы свету і іх класіфікацыя. Мова - духоўны скарб народа. Фактычныя функцыя мовы. Асноўныя функцыі мовы, якія ўласцівыя і ўсіх тыпаў маўлення. Мова i маўленне - паняцці вельмі блізкія, узаемазвязаныя, і таму на першы погляд здаюцца тоеснымі. Аднак глыбокае разуменне пытання дае магчымасць выявіць істотную розніцу паміж гэтымі катэгорыямі. Пад мовай прынята разумець сукупнасць і сістэму сродкаў зносін, іншымі словамі, гэта знакавы механізм. Маўленне ж - тэта своеасаблівая форма прымянення і рэалізацыі моўных сродкаў. Праз маўленне рэалізуецца камунікатыўная функцыя мовы. Маўленне – адна з галоўных састаўных частак прафесійнай падрыхтоўкі спецыялістаў - філолагаў, якія павінны дасканала валодаць рознымі відамі маўленчай дзейнасці, камунікатыўнымі ведамі і ўменнямі. Прымаючы пад увагу, што беларускамоўная камунікацыя паслаблена ў сферах сучаснага грамадства, вучэбны працэс павінен улічваць сувязі сучасных маўленне — канкрэтнае гаварэнне, якое адбываецца ў часе і ўвасоблена ў вуснай ці пісьмовай форме.

Адзін з відаў камунікатыўнай дзейнасці чалавека. Маўленне мае індывідуальны характар, эмацыянальную афарбоўку, адлюстроўвае прафесійнае майстэрства, культуру і інтэлект. Адрозніваюць знешняе і ўнутранае маўленне.

Знешнім лічыцца вуснае (дыялагічнае і маналагічнае) і пісьмовае маўленне.

Унутранае маўленне — гэта размова чалавека з самім сабой. Але паміж імі ёсць і адрозненні. Сігналы звязаны не са свядомасцю, а з падзеяй, сітуацыяй; сігналы не мяняюцца, не развіваюцца. Яны неразрыўныя з тым прадметам, які абазначаюць; колькасць сігналаў абмежавана; сігнал немагчыма падзяліць на часткі. Культура прафесійнага маўлення. Маўленне – маўленчая дзейнасць – агульная культура чалавека. Прафесійна арыентаванае маўленне.

Паняцце культуры маўлення. Асноўныя камунікатыўныя якасці маўлення. Правільнасць, дакладнасць, лагічнасць, чысціня і багацце (разнастайнасць) маўлення, дарэчнасць, вобразнасць. Правільнасць маўлення і моўныя нормы (лексічныя, арфаэпічныя, акцэнталагічныя, словаўтваральныя, марфалагічныя, сінтаксічныя). У сувязі з гэтым узрастае роля дашкольнай установы, на якую ўскладваецца адказнасць не толькі за развіццё камунікатыўных навыкаў у дзіцяці, але і фарміраванне сродкамі мовы нацыянальнай самасвядомасці, перадачу літаратурнай спадчыны, культурных традыцый, назапашаных беларускім народам на працягу гісторыі існавання. Чыстата маўлення – гэта маўленне без пазалітаратурных сродкаў. Безумоўна, кожны сумленны носьбіт мовы павінен адчуваць маральную адказнасць за яе чыстату, усведамляць значэнне роднага слова ў развіцці грамадства, яго культуры. На жаль, у маўленні многіх з нас прысутнічаюць пазалітаратурныя сродкі. Найбольш частыя з іх наступныя. Беларуская мова (прафесійная лексіка) вучэбна - метадычны дапаможнік для студэнтаў бнту.

Частка i беларуская мова. Агульныя звесткі, паходжанне і развіццё, функцыянальныя стылі. Электронны вучэбны матэрыял. У нашай маўленчай дзейнасці (акты гаварэння і яго ўспрымання) вылучаецца ўласна маўленне, ці канкрэтныя, успрымальныя нашымі органамі фанетыка - гэта навука аб гуках маўлення, а фаналогія - навука аб гуках мовы. Тлумачыць значэнне мовы ў. Мовы ў жыццi чалавека i. Жыццi чалавека i грамадства. Маўленне і маўленчая дзейнасць. Сфарміраваць паняцце пра. Мова – асiметрычная сутнасць, маўленне – сiметрычная з’ява. (гэта бачна пры выкананнi творчых работ па стварэннi звязнага пiсьмовага тэксту, на што звычайна патрабуецца значна больш высiлкаў, намаганняў i часу, чым на нязмушанае гаварэнне, якое не падпадае пад уцiск неабходнасцi ўсебакова стасаваць яго са шматлiкiмi кадыфiкаванымi нормамi i правiламi. Значыць, мова суадносiцца з маўленнем як код i норма з тэкстам i ўжываннем. Пісьмовае маўленне характарызуецца наступнымі асаблівасцямі. Адсутнасць агульных для ўдзельнікаў зносін жыццёвых абставін і агульнага жыццёвага вопыту, што палягчае узаемаразуменне ў размоўным маўленні; 2. Адсутнасць дапамогі з боку жэстаў, мімікі, інтанацыі 9. Як класіфікуюцца мовы свету ў залежнасці ад генетычных сувязей, ступені роднасці. Якое месца на лінгвістычнай карце свету займае беларуская мова. У мове існуэ шэраг класіфікацы. Суадносіны паміж мовай і маўленнем. Вуснае маўленне адбываецца ва ўмовах непасрэднага кантакту суразмоўцаў, таму значнае месца адводзіцца тэмпу, тону, мелодыцы, тэмбру голасу, паўзам, лагічнаму націску і іншым маўленчым якасцям. Стылістыка мовы – стылістыка маўлення. Мова і маўленне знаходзяцца ў цеснай узаемасувязі, яны адрозніваюцца як сістэма структурных элементаў і рэалізацыя гэтай сістэмы. Мова – сродак зносін, сукупнасць і сістэма моўных адзінак, якія існуюць як аб’ектыўная рэальнасць, у той час як маўленне – канкрэтнае выкарыстанне гэтага сродку, працэс зносін. Маўленне — гэта працэс выкарыстання моўных сродкаў у камуні - кацыі. Яно існуе ў дзвюх формах. Калі чалавек гаворыць або слухае, ён карыстаецца вусным маўленнем, калі піша або чытае — пісьмовым. Мова і маўленне адзіныя ў тым, што перадаюць два бакі адной і той самай з’явы — зносін людзей. Аднак, адчуваючы патрэбнасць у абмене думкамі з іншымі, чалавек выкарыстоўвае тую ці іншую мову, якая належыць яго народу.

Пісьмовае маўленне мае спецыфічную структуру і матэрыяльнае ўвасабленне ў пісьменнасці мовы, яно адрозніваецца ад вуснага значна большай магчымасцю для таго, хто піша, адвольна або свядома выбіраць і арганізоўваць усялякія моўныя элементы. З пункту гледжання псіхалогіі і фізіялогіі, маўленне — адна з вышэйшых псіхічных функцыяў чалавека. і больш за ўсё гэта тычыцца настаўніка беларускай мовы і літаратуры, бо родная мова. Асноўная частка духоўнай культуры, сродак выхавання нацыянальнай самасвядомасці і пачатак спалучэння духоўнай культуры. Фразеалогія ў школьнай праграме ўзбагачае маўленне дзяцей, істотна папаўняе іх лексічны і фразеалагічны запас, фарміруе літаратурныя нормы слова - і фразеаўжывання. Выбар гульні ў адпаведнасці з мэтамі выхавання і навучання, паглыбленне і абагульненне ведаў, развіццё сэнсорных здольнасцяў, актывізацыя псіхічных працэсаў (памяць, увага, мысленне, маўленне) праграмны змест. Вучыць дзяцей уважліва слухаць, разумець мову выхавальніка, адказваць на пытанні пры апісанні цацак. На аснове пашырэння ведаў павялічыць актыўны пасіўны слоўнікавы запас. Праблема развіцця маўлення вучняў набывае ў наш час усё большае грамадскае значэнне, бо маўленне з’яўляецца важным паказчыкам духоўнай культуры асобы. Пры напісанні работы вырашаліся наступныя задачы. вывучэнне і аналіз псіхолага - педагагічнай і навукова - метадычнай літаратуры па дадзенай праблеме; - аналіз методыкі развіцця творчых здольнасцей і звязнага маўлення вучняў сродкамі ўрокаў беларускай мовы і літаратуры; - высвятленне.